Beugels voor volwassenen
Waarom, wanneer en hoe?Waarom kiest een volwassene voor een beugel?
Daar zijn verschillende redenen voor. Rechte tanden en kiezen horen bij een gezond, verzorgd voorkomen. Ouders en grootouders zien het mooie resultaat van de beugels bij hun kinderen (of vrienden) en willen dat ook. Verder gaan de technische ontwikkelingen in de orthodontie razendsnel, waardoor er steeds meer mogelijk is. Het is inmiddels allang geen taboe meer om als volwassene een beugel te dragen. Ook de houding van tandartsen is veranderd waardoor zij sneller doorsturen naar de orthodontist. Vroeger vonden zij een beugel bij volwassenen vaak overdreven, nu adviseren ze daar positief over. Een afwijkende stand van het gebit en vooral van de kaken kan in sommige gevallen lichamelijke klachten geven, zoals pijn in de kaakspieren, hoofdpijn en nekpijn. In dat geval is er een medische aanleiding voor orthodontie. Voor ouderen speelt nog iets anders. In de jaren tachtig had de helft van alle 50-plussers een kunstgebit. Door betere tandheelkundige zorg is dat tegenwoordig nog maar één op de vijf. Kortom: het loont om op latere leeftijd je tanden en kiezen recht te laten zetten. Met een beetje geluk heb je er zeker twintig of dertig jaar plezier van. Een kleine groep ouderen tot slot komt bij een orthodontist terecht omdat hun gebit na een val of ziekte beschadigd is geraakt, waarna de boel scheef is komen te staan.
Welke informatie vind je op deze pagina?
Kan aan iedere wens worden voldaan?
Welke beugels zijn er en wanneer kies je welke?
Hoeveel volwassenen hebben een beugel en zijn er voorwaarden?
Wat kost een beugel en wordt deze vergoed?
Hoelang duurt de behandeling en wat mag je ervan verwachten?
Hoe weet je of je in een goede praktijk bent?
Naar wie ga je voor een beugel? De tandarts of de orthodontist?
Kun je snel terecht?
Kan aan iedere wens worden voldaan?
Zolang het gaat om het rechtzetten van tanden en kiezen meestal wel. Dat ligt anders als er een ernstig probleem is met de stand van de kaken, bijvoorbeeld een grote overbeet. Bij kinderen kan met een beugel de kaakgroei worden beïnvloed, bij volwassenen is dat niet meer mogelijk. Om bijvoorbeeld een serieuze overbeet te corrigeren, is dan een kaakoperatie nodig.
Welke beugels zijn er?
Volwassenen krijgen bijna altijd een vaste beugel, omdat tanden en kiezen daarmee (in tegenstelling tot een uitneembare beugel) alle kanten op kunnen worden bewogen. Dat geeft het beste resultaat. Verreweg het meest gebruikt is de slotjesbeugel (meestal boven en onder, maar een van de twee kan ook).
Hoe werkt dit?
Met een speciale lijm worden er slotjes (Engelse term: brackets) op alle tanden en kiezen geplakt. Door de slotjes komt een ijzerdraadje. Die draad wordt aan de slotjes vastgezet. Door de constante druk van de draad verplaatsen de tanden en kiezen zich ongeveer een millimeter per maand. Van oudsher zijn de slotjes metaalkleurig, maar er zijn tegenwoordig ook witte en doorzichtige slotjes. Die laatste zijn minder zichtbaar maar ook minder sterk waardoor bepaalde tandverplaatsingen niet goed mogelijk zijn. Ze gaan iets makkelijker stuk waardoor de behandeling langer kan duren. Sommige volwassenen vinden dit geen probleem en kiezen er toch voor.
Linguale beugel
Er bestaat ook een linguale beugel: een soort slotjesbeugel, maar dan aan de binnenkant van het gebit. Door de ingewikkelde techniek duurt het langer om een goed resultaat te bereiken. Verder is de beugel pijnlijker dan een ‘gewone’ slotjesbeugel en erg duur. Daar staat tegenover dat aan de buitenkant niet te zien is dat iemand een beugel draagt. Op dit moment zijn er nog maar weinig orthodontisten die de linguale beugel willen plaatsen.
Doorzichtige beugels
Een relatief nieuwe (minder goede) methode zijn doorzichtige kunststof beugels (bijvoorbeeld Invisalign of Clear-aligner). Aan de hand van een scan of afdruk van het gebit fabriceert een computer een set van doorzichtige hoesjes die precies over de tanden passen. Elk hoesje wordt twee tot drie weken gedragen en heeft een net wat andere vorm. Zo duwen de hoesjes de tanden langzaam in de goede stand. Omdat een kunststof hoesje minder gericht kracht uitoefent op het gebit dan een slotjesbeugel, is de methode alleen geschikt voor beperkte afwijkingen. Het grote voordeel van de hoesjes is dat ze nagenoeg onzichtbaar zijn. Bovendien kun je ze uitnemen tijdens het eten en het tandenpoetsen. Vandaar de populariteit.
Toch werken veel orthodontisten liever niet met deze beugelvorm. Omdat de behandeling vooraf helemaal door een computer is berekend, valt er tussentijds niets bij te sturen. Dat betekent dat het eindresultaat meestal minder goed en onvoorspelbaar is dan het met een slotjesbeugel had kunnen zijn. Dat kan tot teleurstelling van de patiënt leiden en is geen goed visitekaartje voor de orthodontist. Bij ongeveer 50 procent van de behandelingen wordt het ‘doel’ niet bereikt van wat je zou willen bereiken. Andere nadelen zijn de langere behandelduur en de hoge kosten.
Soorten volwassen beugels
Slotjesbeugel
Veel gebruikt, minst kostbaar, goede resultaten, wel goed zichtbaar voor de drager.
Linguale beugel
Minder gebruikt, onzichtbaar voor de drager, kostbaar.
Doorzichtige beugel
Weinig gebruikt, erg kostbaar, weinig resultaat, lange behandelduur.
Hoeveel volwassenen hebben een beugel?
Het exacte aantal is niet bekend, maar zeker is dat het aantal snel stijgt. Inmiddels is 10 tot 20 procent van alle beugeldragers 18-plus. De meesten van hen zijn twintigers en dertigers, maar de laatste paar jaar neemt ook het aantal oudere beugeldragers (40-plus) flink toe.
Wanneer welke beugel?
Dat hangt van de startsituatie en het beoogde resultaat af, en van de voorkeur van de patiënt. Aan de hand van een intakegesprek, röntgenfoto’s en gipsen gebitsmodellen maakt de orthodontist in samenspraak met hem of haar een keus voor een bepaald soort beugel.
Is er een maximum leeftijd voor een beugel?
Nee. Het is wel zo dat het bot, het tandvlees en de tanden en kiezen in goede gezondheid moeten zijn voordat je aan een beugel kunt beginnen. Bacteriën hechten zich namelijk makkelijk aan (de onderdelen van) een beugel. Daardoor kan bijvoorbeeld een ontsteking van het tandvlees snel verergeren. Rokers hebben vaak onophoudelijk geïrriteerd tandvlees. Bij hen een beugel plaatsen is niet onmogelijk, maar wel lastiger. Iets anders is dat sommige medicijnen ervoor zorgen dat tanden zich moeilijker laten verplaatsen. Dat geldt vooral voor bepaalde ontstekingsremmers, de NSAID’s. Als een patiënt die langdurig gebruikt, zal een orthodontist vaak eerst een proefbeugel plaatsen om te zien wat er aan verschuiving haalbaar is.
Moet je als volwassene een ‘buitenboord-beugel’?
Volwassenen nooit. Een buitenboordbeugel wordt gebruikt om de groei van de kaak te beïnvloeden, en dat is bij volwassenen niet aan de orde.
Wat u nog meer moet weten over beugels
Ga je voor een beugel naar de tandarts of de orthodontist?
Volgens de wet mogen niet alleen orthodontisten maar ook tandartsen beugels plaatsen. Er zijn momenteel weinig of geen tandartsen meer die orthodontische handelingen verrichten. Meestal beperken zij zich tot simpele correcties. Een orthodontist is een specialist die vier jaar heeft doorgestudeerd na zijn tandartsexamen. Een tandarts die orthodontie erbij doet, heeft daar geen speciale opleiding voor gedaan. Tijdens zijn tandartsstudie heeft hij enkele weken orthodontieonderwijs gevolgd. Vanwege zijn uitgebreide ervaring kiezen veel volwassenen voor een orthodontist. Overigens hebt u voor een consult of behandeling door een orthodontist geen verwijsbrief nodig.
Wat is een 6-maanden beugel?
Een slimme marketingtruc. In reclames wordt beweerd dat er speciale beugels zijn waarmee je gebit gegarandeerd binnen zes maanden recht staat. Maar dat hangt er maar net van af hoe ingewikkeld de startsituatie is en wat je einddoel is. Kortom: een gegarandeerde ‘zes-maanden-beugel’ bestaat niet.
Wat kost een behandeling?
Dat hangt van de duur en de soort beugel af. Een gemiddelde behandeling met een slotjesbeugel boven en onder kost gemiddeld tussen de € 2.500,– en € 2.900,–. Wie kiest voor een linguale beugel, is tussen de € 1.500,– en € 5.000,– extra kwijt (afhankelijk van de techniek die de orthodontist gebruikt). De onzichtbare uitneembare hoesjes (boven en onder) kosten € 3.000,– à € 4.000,–.
Hoe lang duurt een behandeling?
Gemiddeld achttien tot vierentwintig maanden. Als het probleem simpel is, bijvoorbeeld één voortand die een beetje scheef staat, kan het ook sneller. Uit onderzoek blijkt dat orthodontisten meer tijd kwijt zijn aan de behandeling van een volwassene als aan die van een kind. Dat komt doordat de afwijkingen bij volwassenen vaak ingewikkelder zijn en het meer moeite – en dus meer tijd – kost om in een volwassen gebit veranderingen aan te brengen. Verder vragen volwassenen meer om uitleg en stellen ze hogere eisen aan het eindresultaat. Tijdens een behandeling komt een patiënt eens in de vier à vijf weken op controle. De orthodontist checkt dan of alle onderdelen van de beugel nog intact zijn en of de verplaatsing van tanden en kiezen gaat zoals verwacht. Hij stelt dan ook de beugel bij. Bij een slotjesbeugel wordt regelmatig een nieuwe, sterkere draad geplaatst, om meer druk op de tanden te zetten. Om dezelfde reden worden de elastiekjes vervangen.
Wordt een beugel vergoed?
Een beugel wordt deels vergoed voor ongeveer 1.000 Euro onder bepaalde voorwaarden. Zo moet je voor de leeftijd van 15 jaar een formulier (kennisgeving) indienen bij uw mutualiteit. Is dit niet gedaan dan is er geen vergoeding meer mogelijk. Enkel als op de kennisgeving staat ‘ten bewarende titel’ omwille van bepaalde groeiafwijking bijvoorbeeld van de kaken kan je ook enkele jaren later beginnen. Ook als je twijfelt over een behandeling of als er nog geen beugel nodig is dan is het toch raadzaam een kennisgeving te doen. Zo een formulier moet worden opgemaakt bij de orthodontist. Je moet dan binnen de twee jaar starten om voor terugbetaling in aanmerking te komen. De terugbetaling op een beugel met consulten is ongeveer maximaal 1.000 Euro.
Kun je met een beugel alles eten en drinken?
Bijna alles zolang het niet hard of kleverig is. Bij het eten van iets kleverigs, zoals een toffee, of het afbijten van iets hards, zoals een wortel of een appel, is de kans groot dat er iets aan de beugel kapot gaat. Extra kosten en/of een langere behandeling is dan een vervelend gevolg. Met een vaste beugel is het extra lastig om tanden en kiezen goed schoon te houden. Bovendien blijven etensresten en bijvoorbeeld suikers uit dranken gemakkelijk aan de beugelonderdelen vastzitten, waardoor er sneller gaatjes in tanden en kiezen ontstaan. Het is dus van groot belang het gebit met een beugel heel goed te poetsen. Een elektrische tandenborstel mag zeker ook worden gebruikt. Uit verschillende studies blijkt dat de meesten mensen elektrisch poetsen iets beter doen (met of zonder beugel) dan manueel. Er zijn er ook die manueel beter poetsen.
Is een beugel pijnlijk?
Dat verschilt van persoon van persoon. Vooral de eerste paar dagen kunnen patiënten last hebben van een nieuwe beugel. Meestal verdwijnt de pijn binnen een week. Elke keer als de orthodontist de beugel bijstelt, kunnen de tanden weer een paar dagen gevoelig zijn. Dat is bijna altijd minder dan toen de beugel geplaatst werd.
Is het resultaat blijvend?
Zonder voorzorgsmaatregelen gaan de tanden en kiezen van 80 procent van de patiënten na afloop van de behandeling weer schuiven. Om dat te voorkomen, plakken veel orthodontisten een draadje (ook wel ‘spalkje’ genoemd) achter de ondertanden en indien mogelijk achter de boventanden. Een andere optie is om (in ieder geval ’s nachts) een losse ‘retainerbeugel’ te gebruiken, een uitneembaar plaatje, dat, net als het spalkje, tanden en kiezen op hun plek houdt.
Hoe weet je of een orthodontist goed is?
Orthodontisten van de Belgische Beroepsvereniging van Nederlandstalige Orthodontisten (BBNO) zijn als specialist (tandarts specialist in de orthodontie) geregistreerd. Dat betekent dat ze na hun tandartsstudie een vierjarige specialistenopleiding hebben gevolgd en dat ze verplicht nascholing volgen. Dat alles om te bewaken dat de kwaliteit van hun werk goed is. Vaak werkt het het beste om advies te vragen aan mensen die een beugel hebben gehad en die tevreden zijn met het resultaat.
Zijn er wachtlijsten?
Om erachter te komen of de orthodontist van jouw voorkeur een wachttijd heeft, doe je bij hemzelf navraag. Er is geen landelijk overzicht waarin de wachttijden worden bijgehouden.
Zijn er andere opties dan een beugel?
Als je geen zin hebt om langdurig een beugel te dragen of het gebitsprobleem is niet met een beugel op te lossen (te korte tand, afwijkende kleur), dan kun je – als de tanden niet te scheef staan – kiezen voor ‘facings’. Die worden niet geplaatst door een orthodontist, maar door een (esthetische) tandarts. Bij een behandeling met facings worden er schildjes van porselein in de gewenste vorm en kleur over de eigen tanden geplakt. Een andere mogelijkheid is om een tandkleurig laagje van vulmateriaal (composiet) over de tand aan te brengen.